* Op bezoek bij Tijl Uilenspiegel in Damme

Wel wel wel, de Catsjoe in het wapenschild van Damme ! Onderaan de kiekjes vind je een uitleg als het je moest interesseren. 

Een tijdje terug is de Ronny eventjes bij me thuis binnengewipt om zijn etappes van de Camino de la Plata op GPS te kunnen zetten. In maart zoekt hij er al aan te beginnen. 't Zal er rap zijn. Terloops liet hij zich ontvallen dat hij graag nog eens Brugge zou aanlopen. Wel, ik heb dat onthouden en deze terloopse vermelding zou een prima bestemming voor vandaag opleveren. Bleek naderhand dat hij in 't weekend al naar Brugge was geweest met Lieve, zijn wederhelft. Het weze gezegd dat het een culinair tripke betrof. Een platte lus in achtvorm zodat ten allen tijde kon ingekort worden moest het trajectje vanwege de weersomstandigheden iets te grellig worden. Brugge - Damme - Brugge goed voor een 20-tal bornes met afstanden gelijkmatig verdeeld over stedelijk en plattelandsgebied. We konden er aan beginnen. Met maar 1 overstap voor de Ronny en den Hugo zou de treinrit niet al te veel tijd in beslag nemen. 
Met de rechtstreekse trein vanuit Antwerpen naar Oostende waar de Ronny in Berchem opsprong, ik in Beveren en den Hugo in Temse, stapten we om 10u30 af in Bruhhe die Scone. De enige stad in België volgens mij die van haar middeleeuws stadscentrum de toeristische troef bij uitstek heeft gemaakt en haar reputatie van het Venetië van het Noorden te zijn dan ook ten volle uitbaat. Een beetje informatie over deze stad heb ik al eens neergeschreven in deze blog : Wandelblog Beernem - Brugge

  

Vanaf het midden van de 11e eeuw verzandde de waddenzee voor Brugge geleidelijk, maar in de eerste helft van de 12e eeuw kreeg Brugge nogmaals een directe verbinding met de Noordzee.  Overstromingen hadden een diepe en brede geul achtergelaten, het Zwin. Aan het Zwin ontstond de haven van Letterswerve. Op het einde van de vaargeul werd later ter beveiliging van het hinterland door Filips van de Elzas een dwarsdam gebouwd in het jaar 1168. Achter de dam ontstond een nieuwe haven, Damme in 1180. Damme behoort hiermee tot de reeks van de havensteden die door de Vlaamse graven Diederik van de Elzas en Filips van de Elzas ter bevordering van het economische leven langs de Noordzeekust gesticht werden. In plaats van getijdevaart konden de grotere schepen, vooral de kogge, nu tot dicht bij Brugge varen. Met hun cargo over te laden in Damme op binnenschepen was Brugge nog steeds bereikbaar.

Zo we waren dus gestart de neus in de richting van Damme. Eerst langs het minnewater want de Catsjoe moest dringend een plaske doen. Verder zijn we dan langs kanaaltjes, beter gekend als de Brugse reien, richting stadcentrum gewandeld. Geen natuurwandeling voor het ogenblik maar wel ééntje door de pittoreske straatjes van onze Westvlaamse hoofdstad. Op dit uur van de dag waren er nagenoeg geen toeristen te vinden en dat deed wel wat vreemd aan. Gewoonlijk, en zeker in de zomermaanden, lopen ze in horden door de smalle straatjes. Het zorgde voor een heel ander straatbeeld. De blik op de oeroude huisjes met de trapgeveltjes werd niet verstoord door de stroom aan toeristen die er langs laveren. Hetzelfde gold voor de gasthuizen, de begijnhoven, de beluiken, het belfort en de ontelbare historische gebouwen. Na een kilometertje of 4 zaten we al aan het kanaal Gent - Brugge - Oostende. Om ons bij wijze van spreken wat moed in te drinken om dit kanaal over te steken zijn we in een haastje een gezellig kroegje binnengewipt. Brugge bezoeken en op tijd geen Straffe Hendrik achterover kieperen kan als een doodzonde worden beschouwd. 

Goed, na de oversteek diende er een tijdje de Damse Vaart gevolgd te worden tot in Koolkerke. Daar ligt nog de deels gerestaureerde aarden omwalling van het Fort van Beieren. Het fort werd in 1705 aangelegd in het kader van de Spaanse successieoorlog. Het is nu een natuurgebied. Een welgekomen afwisseling na al die verharde gaanpaden. Rond halftwee  zaten we in Damme. Het eerste het beste café maakte geen bezwaar dat we onze bokes daar zouden opeten. Sympathieke uitbaatster ! 

4 hijsende drinkebroers in volle actie een tafeltje verder waren enigszins verbaasd dat mannen van 'Antwerpen' in hun kroeg aanmeerden. Hoow, mo vent toch ! Wor gun widder da schrivve ? Doorgaans worden mensen uit Antwerpen door Westvlamingen met de nodige scepsis bejegend. We zouden allemaal naast onze schoenen lopen van pretentie. Dat was hier niet het geval want we werden uitbundig begroet. De focus, eerst gericht op de schuimkraag van hun glazen boterham, verschoof naar de Catsjoe. Catsjoe was meteen weer onderwerp van conversatie. 't Is een heel braaf beest en dat zorgt meteen voor een babbeltje. De decibels gingen langsom meer de hoogte in. Westvlamingen kunnen moeilijk stil klappen. Bijzondere aandacht ging er uit naar wat er tussen de Ronny zijn 'stutten' lag. Daar hoorde een verklaring bij. Begin daar maar eens aan in 't Westvlaams. Een woordenboekje Westvlaams - AN kan hier handig zijn. Kubusken en karoten, sjecons en pennepisse, zeem, angzjoens en prette ... ik ben benieuwd met wat je buiten komt als je hier thuis in de eerste de beste winkel daar naar vraagt. Het was een gezellig gezelschap. Ene dezer drinkebroers was ooit in een Antwerps café geweest. En of we het niet kenden ?  Het café was gelegen naast een kledingswinkel en je moest binnenkomen via een gordijn. Ik meende nog café ' 't Floeren Gaatje' in zijn schaarse beschrijving te herkennen maar dat kon ik onmogelijk naar het Westvlaams vertaald krijgen. Eén kerel uit het gezelschap had familierelaties in Temse en polste bij den Hugo of er bij hem geen belletje rinkelde bij het vernoemen van de naam. Ja toch wel en den Hugo bezorgde hem weerwoord. Ik kreeg toch de indruk dat de Hugo moeite deed om zijn woorden te wikken en te wegen. Blijkbaar was de reputatie van die relaties niet voor uitvoerige publicatie geschikt.
Goed, we moesten verder. 

Damme is een heel klein dorpje dat hoofdzakelijk draait op de horeca. Aan stijlvolle restaurants is er geen gebrek. Ook de verhalen rond de folkloristische figuur van Tijl Uilenspiegel heeft het dorp een eigen cachet gegeven waardoor het veel toeristen aantrekt.  

Even een tussendoortje : "Te Damme, in Vlaanderen, toen de meimaand de bloesems aan de hagedoorns opende, werd Uilenspiegel, de zoon van Klaas geboren". Zo vangt Charles De Coster in 1867 zijn meesterlijke legende aan in de roman 'La Légende d’Ulenspiegel'. Onder zijn pen wordt Uilenspiegel het symbool van de Vlaamse volksziel. Samen met Nele en Lamme Goedzak zwerft de ontembare geus en fratsenmaker doorheen Vlaamse velden en beemden.

De oorspronkelijke Uilenspiegel, Dil Ulenspiegel, ontstond omstreeks 1500 in het brein van de Nederduitse stadsschrijver Hermann Bote. Deze Ulenspiegel is echter een brutale schurk, die de regels van de opkomende burgerij opzettelijk met de voeten treedt en de wereld op zijn kop zet. Met deze figuur wou Bote een waarschuwende spiegel voorhouden : Neem aan Tijl Uilenspiegel geen voorbeeld ! Zijn werk raakt vanuit Straatsburg via Antwerpen verspreid over heel Europa. Het werk kent een geweldig succes en wordt vrijwel ononderbroken herdrukt. De scherpe kantjes van de duivelse schalk worden afgevlakt tot de schelmenstreken van een guitige grappenmaker. Tijl wordt geschetst als de rebellerende opposant van de fanatieke Spaanse koning Filips II en hij duikt op in de frontlinie van de Nederlandse opstand. Hij wordt zowel een kritische individualist als een strijdend proletariër. Een ware verzetsheld. In kinder- en jeugdverhalen blijft hij boeien. Als hoofdpersonage wordt hij opgevoerd in stripverhalen en in films vereerd als held. Ontelbare theaterstukken, musicals, oratoria en liederen hebben Tijl Uilenspiegel in de spotlights gezet. Telkens hij verschijnt, gebeurt er iets. Hij zet de boel op stelten, draait de wereld op haar kop en toont ons in zijn spiegel ons ware doen en laten.

Voilà, genoeg over den Uilenspiegel. Voor de terugweg vanuit Damme naar Brugge zouden we niet langs de Damse vaart stappen maar een goeie 6 km door het veld. We hadden al genoeg verhard gezien. We hebben moeten passen. De paadjes door de velden waren niet begaanbaar vanwege overstroomd. Een beetje jammer dat we terug langs die vaart moesten terugkeren. Weliswaar aan de overkant maar het blijft ééntonig. Gelukkig hadden we er weer een topdag kwa weer uitgekozen. Bij wijlen stralende zon, beetje fris en een stevig briesje af en toe en maar eerst in de avond, we waren al terug in Brugge beland, vielen er eventjes enkele miserabele druppeltjes regen naar beneden. 
Wat voor de Straffe Hendrik geldt als reden tot consumatie geldt eveneens voor de Brugse Zot. Nog vlug eentje gaan proeven vooraleer we terug naar huis zouden sporen. In Brugge zijn er heel weinig cafeetjes. We moesten er bijna tot aan de statie voor lopen. Restaurants daarentegen zijn er in overvloed. Ik denk dat dit meer een kwestie is van het beperken van de uitbatingsvergunningen. Hoe minder cafés, hoe minder de kans op openbare rustverstoring door dronkemannen. Het toerisme zou daar teveel nadeel van ondervinden. 't Is maar een vermoeden van me.  
Tijd om naar huis te gaan. Het was een speciaal dagje vandaag. Weinig natuur, dat wel maar dat zorgt soms ook wel voor wat variatie in de wekelijkse wandelexploten. 

Het wapenschild van Damme is keel (rood), een faas (dwarsbalk) van zilver, geladen met een springende hond van sabel (zwart). Je moet het maar weten maar in de heraldiek worden er andere bewoordingen gebruikt voor de kleuren die wij kennen. De vlag en het wapenschild van de stad vinden hun oorsprong in een legende. Damme heette vroeger Hondsdamme, dat eigenlijk van "honte" komt. Honte is een oud woord voor een modderig gebied aan een monding. Aan de verbastering tot "hond" werd achteraf een legende gehangen. De duivel zelf zou in de gedaante van een hond in Damme heel wat schrik aangejaagd hebben bij de bewoners. Na drie dagen vol gehuil ontstond er een storm die een bres in de dijk veroorzaakte. De dijkbouwers joegen op de hond, maakten hem af en stopten de bres dicht met het duivelse dier. De duivel en het oprukkende water waren verslagen, Damme was gered.